Ekonomik Potansiyeli Yüksek Tıbbi ve Aromatik Bitkilerden İlaç Etken Maddelerinin Eldesi, Pilot Ölçekte Üretimi ve Karakterizasyonu
Ekonomik Potansiyeli Yüksek Tıbbi ve Aromatik Bitkilerden İlaç Etken Maddelerinin Eldesi, Pilot Ölçekte Üretimi ve Karakterizasyonu
Kurum/Kuruluş(lar): Marmara Üniversitesi, Tarım ve Orman Bakanlığı TAGEM, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü – AKMAE (Hacettepe Üniversitesi ile iş birliğinde), Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (Erciyes Üniversitesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi iş birliğinde), Akdeniz Üniversitesi ve TÜBİTAK MAM Kimya Teknolojileri Enstitüsü
Stratejik Hedef: Tıbbi ve aromatik bitkilerin in vitro koşullarda sürekli üretimi sağlayarak ilaç etken madde kaynağı olarak sürdürülebilir kullanımını desteklemek.
Faaliyet Alanı: Tıbbi bitkiler, İlaç hammaddesi üretimi, Bitkisel yağ üretimi, Hammadde analizleri, Bitki moleküler biyolojisi, Bitki biyoteknolojisi
Proje Özeti: Marmara Üniversitesi, Tarım ve Orman Bakanlığı TAGEM, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü - AKMAE (Hacettepe Üniversitesi ile iş birliğinde), Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (Erciyes Üniversitesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi iş birliğinde), Akdeniz Üniversitesi ve TÜBİTAK MAM Kimya Teknojileri Enstitüsü iş birliğinde ön çalışmaları gerçekleştirilerek THS3 seviyesine gelmiş olan galantamin içeriği yüksek geofit türleri, Mentha arvensis L ve Artemissia annua L ile planlanan 1004 projesi kapsamında ilaç etken madde olarak değerlendirilmek üzere galantamin, artemisin ve mentolün pilot ölçekte üretimi gerçekleştirilerek THS6 seviyesine geçilecektir. Alt projelerimiz kapsamında ilaç etken madde içerikleri yüksek olarak belirlenecek olan galantamince zengin geofit türleri, Mentha arvensis ve Artemissia annua’nın in vitro mikroçoğaltım sistemleri de kurularak çevresel etmenlerden bağımsız bir biçimde in vitro koşullarda sürekli üretimini sağlayacak klonal üretim reçeteleri oluşturulacaktır. Ayrıca, seçilen bu bitki gen kaynaklarının DNA barkodları da oluşturularak The Barcode of Life Data System (BOLD) adlı veri bankasına sunulacak materyal uluslararası düzeyde koruma ve kayıt altına alınacaktır. Bu şekilde küresel ısınma ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden etkilenen ve ülkemizde halen büyük ölçüde doğal floradan toplanarak değerlendirilen tıbbi ve aromatik bitkilerin in vitro koşullarda sürekli üretimi sağlanarak ilaç etken madde kaynağı olarak da sürdürülebilir kullanımı söz konusu olacaktır.
Geofit türleri
Mentha arvensis L. türüne ait uçucu yağdan en etkin şekilde kristal mentolün elde edilmesi. Ekonomik üretim için birim alanda en yüksek mentol alınan iklim ve genotip tespiti. Bitkiden uçucu yağ, uçucu yağdan kristal mentol elde etmek için gerekli yöntem prosedürü belirlenerek ilgili kuruluşa sunulması. Proje sonunda ithalatla karşılanan mentol ihtiyacının yerel imkanlarla üretme potansiyelinin belirlenmesi.
Türkiye, ABD, Avrupa ve Çin menşeli toplam 10 adet farklı genetik yapıda standart/hibrit Artemisssia annua L. çeşitleri yetiştirilerek, içerik ve biyokütle açısından karşılaştırılmak suretiyle artemisinin açısından kullanılabilme potansiyellerinin belirlenmesi. Sonrasında, en yüksek verimliliğe sahip bitkiden önerilen yöntem kullanılarak artemisinin saflaştırılması ve akabinde yapısal analizlerinin tamamlanarak ticarileşebilecek formunun elde edilmesi.
Proje Ekibi: Proje Marmara Üniversitesi APYK sorumluluğunda, Marmara Üniversitesi, Tarım ve Orman Bakanlığı TAGEM, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü - AKMAE, Hacettepe Üniversitesi ile iş birliğinde, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi ve TÜBİTAK MAM Kimya Teknojileri Enstitüsü ortaklığında yürütülmektedir. Proje kapsamında Marmara Üniversitesi’nden 2 araştırmacı Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü – AKMAE’den 5 araştırmacı, Hacettepe Üniversitesi’nden 4 araştırmacı, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi’nden 1 araştırmacı, Süleyman Demirel Üniversitesi’nden 1 araştırmacı, Erciyes Üniversitesi’nden 1 araştırmacı, Akdeniz Üniversitesi’nden 3 araştırmacı ve TÜBİTAK MAM Kimya Teknolojileri Enstitüsü’nden 2 araştırmacı; ayrıca 3’ü star bursiyeri olmak üzere 5 bursiyer projede görev almaktadır.
TarLab Biyoteknoloji, 2019 yılında TÜBİTAK - 1512 Teknogirişim Sermayesi Desteği ile kurulmuş olup, Marmara Üniversitesi Teknopark bünyesinde faaliyet göstermektedir. Şirket, bitki biyoteknolojisi alanında öncü AR-GE çalışmaları yapmaktadır ve bu çalışmalarda Doubled-Haploid eldesi, Markör destekli seleksiyon (MAS), DNA barkodlama, Mikroçoğaltım, Hızlı jenerasyon atlatma, Flow-sitometri analizi gibi yenilikçi yöntemleri kullanmaktadır. TarLab Biyoteknoloji, yeni çeşit geliştirme, moleküler markör geliştirme ve mikroçoğaltım optimizasyonu gibi stratejik faaliyetlere odaklanarak, bitki ıslahında modern biyoteknolojik yöntemlerin entegrasyonunu sağlamakta ve en son teknolojilerle desteklenmiş üst düzey çözümlerle proje ve danışmanlık hizmetleri sunmaktadır. TarLab Biyoteknoloji’nin günümüze kadar gerçekleştirdiği çalışmalara bakılırsa, "Çeltik (Oryza sativa L.) bitkisinde anter kültürü yöntemi ile double-haploid bitki üretimi" konusunda bir Teknopark Projesi gerçekleştirmiştir. Bununla birlikte, Soltis, KWS, Syngenta, May Tohum ve Trakya Birlik gibi tohum firmalarına ayçiçeğinde double-haploid bitki üretimi ve Takii Tohum firmasına havuç bitkisinde flow sitometri analizi hizmetleri sunmuştur. TarLab Biyoteknoloji, şu anda TÜBİTAK 1004 çağrısı kapsamında yürütülen 'Türkiye Tarımsal Üretiminde Küresel İklim Değişikliğine Uyumlu Sürdürülebilir Tarım Teknolojileri Platformu (S-ATP)' projesinde, tıbbi aromatik bitkilerin mikroçoğaltım çalışmalarına destek vermektedir.