Çukurova Bölgesi için Farklı Bitki Türlerinde Biyotik ve Abiyotik Stres Faktörlerine Karşı Yeni Nesil Islah Stratejileri ile Yeni Çeşitlerin Geliştirilmesi
Prof. Dr. Nesibe Ebru KAFKAS
Proje Yürütücüsü
Kurum/Kuruluşlar: Çukurova Üniversitesi
Projenin Faaliyet Alanı: Bitki Islahı
Proje Özeti: Çilek projemizde klasik melezleme ile protoplast füzyonu ile üstün nitelikli özellikle hastalıklara tolerant çilek çeşit ya da çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Projemizde multidisipliner bir yaklaşımla konusunda uzman araştırıcılar bir araya gelerek daha önceki projelerimiz kapsamında elde ettiğimiz teknoloji hazırlık 3 seviyesindeki materyaller ve protoplast füzyonu ve markörler kullanılarak ıslah süresinin kısaltılması gibi teknolojik yöntemlerle teknoloji seviyesi 6-7 ye çıkarılarak yeni çilek çeşit ya da çeşitlerinin farklı ıslah stratejileri ile geliştirilmesi sağlanmış olacaktır.
Biber projemizde kuraklık dayanımının genomik düzeyde belirlenmesi, haritalanması ve ilgili moleküler markerlerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla dayanıklı ve hassas ebeveynlerin melezlenmesi ile oluşturulan F6 popülasyonları kullanılacaktır. Kuraklık koşulları altında bitkilerin morfolojik, agronomik, fizyolojik ve biyokimyasal özellikleri belirlenecektir. Genotipik data elde edilmesinde yeni nesil dizileme yöntemi ile tüm genom dizilemesi yapılacak ve fenotipik verilerle kombinasyon sonucu karakterlere etki eden QTL’lerin belirlenmesi sağlanacaktır. Çalışmanın THS hazırlık seviyesi 4’tür. Kuraklık için geliştirilen genotiplerin melezlenmesi tamamlanmış ve F3 seviyesine getirilmiştir. Bu THS seviyesi proje sonucunda markörler aracılığı ile saflaştırılmış genitörler seçilip saflaştırılmış ve THS 6 seviyesine ulaşılacaktır.
Turunçgil ıslahı çalışmalarında Çin turuncu ve Rubidoux üç yapraklı genotiplerinin melezlenmesiyle oldukça geniş bir popülasyon elde edilmiştir. Turunçgil projemizde önceki projelerde demir klorozuna toleransı belirlenmiş olan Çin turuncu x Rubidoux üç yapraklı melezlemelerinden elde edilen popülasyonda kuraklık stresinin etkileri morfolojik ve fizyolojik değişkenlerle incelenerek tolerant genotipler belirlenmeye çalışılacaktır. Ayrıca bu popülasyonda kuraklığa toleranslılığı sağlayan ilgili genlerin tespiti için Multi QTL mapping (Çoklu QTL Haritalama) yöntemi kullanılarak kantitatif özellikleri kontrol eden bölgeler belirlenecektir.
Buğday projemizde kışlık ve alternatif/yazlık biyolojik özelliğe sahip, dane rengi hem makarnalık hem de irmik sektörünün istediği düzeyde bulunan, çiftçilerimiz için yüksek verimli aynı zamanda hastalık ve zararlılara dayanıklı makarnalık buğday çeşitlerinin geliştirilmesi ve ülkemiz buğday ıslahında kullanılabilecek 1.5K’lık mikroçip (array) geliştirilmesidir.
Acı dolmalık biberler özellikle güney ve güneydoğu illerinde tüketici tarafından yüksek talep görmektedir.
Önceki çalışmalarla seçilen nitelikli acı dolmalık biber hatları bulunmaktadır. Bu biber hatlarının tuz tolerans seviyeleri belirlenerek toleransı yüksek olanlar anter kültürü tekniği ile saflaştırılacaktır. Haploid bitkilere kolhisin uygulamasıyla, dihaploid formda biber bitkilerinin oluşturulması sağlanacaktır. Dihaploid bitkilerden toplanan tohumlar, yeni saf biber hatlarımızı oluşturacak ve bu hatların dihaploid yapıldıktan sonra tuz toleransları tekrar kontrol edilecek ve sonuçta tuzluluk stresine karşı toleransı yüksek acı dolma biber hat/çeşit tespit edilmiş olacaktır.
Anahtar kelimeler: Islah, Sebze, Meyve, Genom, Tarla Bitkileri
Faaliyet Alanları: (Odak Teknolojiler): Bahçe Bitkileri, Tarla Bitkileri
Yürütülen Çalışmalar: Farklı ıslah stratejileri ile Kurşuni Küf ve Küllemeye toleransı yüksek çilek çeşitlerinin geliştirilmesi. Biberde biyotik ve abiyotik stres dayanımına sahip çeşitlerin geliştirilmesi. Melezleme ıslahı yöntemiyle geliştirilmiş popülasyonda kurağa tolerant turunçgil anaçlarının ve ilişkili aday genlerinin belirlenmesi. Küresel iklim değişikliğine uygun makarna ve irmik sektörünün ihtiyacını karşılayacak durum buğdayı çeşitlerinin geliştirilmesi. Tuzluluk stresine toleranslı acı dolma biber nitelikli hat ve çeşit geliştirilmesi.
Proje Ekibi:
Doç. Dr. Bekir Bülent ARPACI
Kilis 7 Aralık Üniversitesi, bbarpaci@kilis.edu.tr
Araştırma Alanları: Sıcak İklim Sebzeleri
Doç. Dr. Berken ÇİMEN
Çukurova Üniversitesi, bcimen@cu.edu.tr
Araştırma Alanları: Tarımsal Bilimler, Ziraat, Bahçe Bitkileri, Meyve Yetiştirme ve Islahı, Tropik ve Subtropik İklim Meyveleri, Biyoteknoloji ve Genetik, Popülasyon Genetiği
Prof. Dr. Hakan ÖZKAN
Çukurova Üniversitesi, hozkan@cu.edu.tr
Araştırma Alanları: Tarımsal Bilimler, Ziraat, Tarla Bitkileri, Tahıl Yetiştiriciliği ve Islahı, Serin İklim Tahılları, Biyoteknoloji ve Genetik, Popülasyon Genetiği, Moleküler Genetik
